Producent, firma ITEAD, obiecuje sporo. Przede wszystkim, pełne wsparcie dla Matter – nowego, uniwersalnego standardu smart home, który ma raz na zawsze rozwiązać problemy z kompatybilnością urządzeń różnych marek. Do tego dochodzi odświeżony design, ulepszony przycisk i zachowanie funkcji, jak „Magic Switch Mode”. 

Sonoff Basic Gen5 w pigułce

Cecha	Opis
Model	Basic Gen5
Symbol	BASIC-1GS
Przeznaczenie	Zdalne sterowanie urządzeniami elektrycznymi
Maksymalne obciążenie	10 A (2400 W przy 240V, wyłącznie obciążenie rezystancyjne)
Łączność	Wi-Fi IEEE 802.11 b/g/n 2.4 GHz
Kompatybilność	Matter, eWeLink, Apple Home, Google Home, Amazon Alexa, Samsung SmartThings, Home Assistant, OpenHAB
Zasilanie	100-240 V ~ 50/60 Hz
Wymiary	80.5 x 41.5 x 23.6 mm
Kluczowe funkcje	Sterowanie zdalne, harmonogramy, sceny, sterowanie głosowe, tryb “Magic Switch”, kontrola lokalna LAN, kontrola “near-field” (do 10m)

Zestaw

Tradycyjnie dla Sonoff, w pudełku znajdziemy absolutne minimum:

• Przekaźnik Sonoff Basic Gen5
• Skróconą instrukcję obsługi z kodem QR Matter
• Małe, metalowe narzędzie do otwierania obudowy

Nie potrzeba niczego więcej, aby zacząć przygodę. No, może poza śrubokrętem, probówką i podstawową (ale niezbędną!) wiedzą o elektryce do montażu.

Budowa i wygląd – powiew świeżości

Na pierwszy rzut oka widać, że Basic Gen5 to krok naprzód w stosunku do poprzedników. Obudowa wykonana jest z białego, matowego tworzywa PC (poliwęglanu) i jest teraz bardziej zaokrąglona i po prostu estetyczna. Co ważne, jest to materiał trudnopalny, który według deklaracji wytrzymuje temperaturę do 850°C, co podnosi bezpieczeństwo użytkowania. W dotyku plastik jest solidny, a cała konstrukcja dobrze spasowana.

Największa zmiana w Gen5 zaszła w samej obudowie, która – spójrzmy prawdzie w oczy – była niemal identyczna od pierwszej do czwartej generacji przekaźnika. W poprzednich odsłonach z obudowy wystawał malutki przycisk, który był raczej reliktem do parowania, niż elementem do codziennego użytku. I tu jest fundamentalna zmiana: w Basic Gen5 górna pokrywa pełni teraz funkcję dużego, fizycznego przycisku. To poprawa ergonomii i krok w stronę użytkowników, którzy chcą mieć możliwość sterowania podłączonym do Basic1GS urządzenia bez sięgania po aplikację.

Co ciekawe, cała górna pokrywa jest zdejmowalna (służy do tego dołączone narzędzie), co odsłania zaciski śrubowe. To rozwiązanie, które ma ułatwić montaż przewodów – i faktycznie, dostęp do terminali jest teraz znacznie wygodniejszy niż w poprzednich generacjach. Na bocznej ściance znajdziemy też niewielką diodę LED informującą o stanie pracy.

Instalacja i podłączenie

Podobnie jak poprzednicy, Basic Gen5 wymaga do działania przewodu neutralnego (N). Przed zakupem upewnij się, że masz go w miejscu instalacji (np. w puszce lub przy lampie).

UWAGA! Instalacja modułu wymaga pracy z napięciem 230V. Jeśli nie masz odpowiedniej wiedzy, zleć montaż wykwalifikowanemu elektrykowi. Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem prac bezwzględnie wyłączyć zasilanie w danym obwodzie i sprawdzić próbówką brak napięcia!

Schemat podłączenia jest banalnie prosty:

• N In i L In: Wejścia zasilania (Neutralny i Fazowy).
• N Out i L Out: Wyjścia fazowe do podłączanego urządzenia (np. lampy).

Po zdjęciu górnej pokrywy, podłączamy przewody do zacisków śrubowych, a następnie zamykamy obudowę.

Dzięki otworom montażowym po bokach, przekaźnik można łatwo przykręcić do ściany lub belki. Co więcej, producent udostępnił modele 3D do samodzielnego wydruku, umożliwiając stworzenie dopasowanych uchwytów, w tym popularny montaż na szynę DIN.

Parowanie i ekosystemy – podwójna natura przełącznika

Urządzenie możemy dodać do naszego domu na dwa kluczowe sposoby, co daje nam pełną swobodę wyboru ekosystemu:

• Oprogramowanie eWeLink (Dla pełnych funkcji Sonoff): Skanujemy kod QR i łączymy się z siecią Wi-Fi. Ten scenariusz daje nam dostęp do wszystkich zaawansowanych funkcji producenta, w tym unikalnego trybu „Magic Switch Mode” oraz zdalnego sterowania przez chmurę eWeLink.
• Dowolna aplikacja kompatybilna z Matter (Dla uniwersalności): Skanujemy kod QR Matter w aplikacji takiej jak Apple Home, Google Home, Amazon Alexa, czy Samsung SmartThings.

Co to w praktyce oznacza? Wybór należy do Ciebie. Matter pozwala Ci sparować urządzenie z dowolnym wybranym ekosystemem (Apple, Google, Amazon, Samsung), a nie być “uwiązanym” do jednego producenta. Kluczową zaletą jest tu swoboda wyboru platformy na start, co radykalnie upraszcza proces przechodzenia między systemami, gdy zdecydujesz się na zmianę głównej platformy smart home. Komunikacja w standardzie Matter odbywa się lokalnie, co oznacza większą szybkość, stabilność i prywatność.

Ważna uwaga dla początkujących: Aby w pełni korzystać z dobrodziejstw Matter, potrzebujesz w domu centralki (huba) zgodnej z tym standardem. Może to być na przykład Apple TV lub HomePod, Google Nest Hub, czy najnowsze modele Amazon Echo. Sam smartfon nie wystarczy do stworzenia stabilnej sieci Matter.

eWeLink – aplikacja i codzienna automatyka

Standardową aplikacją dla urządzeń Sonoff jest eWeLink. Choć Matter pozwala na integrację z innymi ekosystemami, to właśnie eWeLink odblokowuje pełny potencjał urządzenia i oferuje funkcje, których nie znajdziesz nigdzie indziej.

Co zyskujesz w aplikacji eWeLink?

• Zdalne sterowanie i harmonogramy: Podstawa każdej automatyki. Możesz zdalnie włączyć światło, będąc poza domem, lub ustawić precyzyjne harmonogramy dobowe i tygodniowe (np. włączanie lampy o zachodzie słońca).
• Automatyzacje oparte na warunkach: Możliwość tworzenia scen i inteligentnych reguł z innymi urządzeniami Sonoff lub czujnikami (np. czujnik otwarcia drzwi $\to$ włącz światło).
• Ustawienie stanu po zaniku zasilania (Power-on State): Krytyczna funkcja bezpieczeństwa, pozwalająca określić, czy po przywróceniu prądu urządzenie ma wrócić do stanu, w jakim było przed awarią, włączyć się (ON), czy pozostać wyłączone (OFF).
• Udostępnianie kontroli: Możliwość łatwego udostępnienia sterowania domownikom bez konieczności ich parowania w systemie Matter.

„Magic Switch Mode” – inteligentny sposób na włączniki tradycyjne

To innowacyjne rozwiązanie, które eliminuje odwieczny problem inteligentnych modułów. Funkcja ta, dostępna wyłącznie w ekosystemie eWeLink, zapewnia kompromis między tradycyjnym sterowaniem a automatyką smart:

Normalnie, wyłączenie światła fizycznym włącznikiem na ścianie odcina prąd od inteligentnego modułu, który staje się bezużyteczny (jest offline). „Magic Switch Mode” to zmienia.

Jak to działa? Moduł potrafi rozpoznać, że napięcie zostało chwilowo odcięte przez tradycyjny włącznik, ale zamiast się wyłączyć na stałe, czeka na ponowne włączenie prądu. Po powrocie zasilania, Basic Gen5 zmienia swój wewnętrzny stan przekaźnika (np. z ON na OFF). Oznacza to, że fizyczny włącznik na ścianie nie odcina już trwale zasilania, a jedynie wysyła do Sonoffa „sugestię”, by zmienił stan światła. Dzięki temu moduł jest zawsze w gotowości, a Ty możesz korzystać zarówno z tradycyjnego włącznika, jak i inteligentnych funkcji. To przemyślana opcja dla zachowania ergonomii.

Ważne zastrzeżenie: Aby ta funkcja działała poprawnie, wymaga użycia łącznika dwubiegunowego.

Zastosowania i ograniczenia – do czego (nie)używać Basic Gen5?

Basic Gen5 to, w swojej prostocie, jeden z najbardziej uniwersalnych przełączników na rynku. Gdzie sprawdzi się najlepiej, a gdzie musimy go unikać?

Do czego świetnie się nadaje?

• Inteligentne lampy wolnostojące i urządzenia zasilane z gniazdka: Jeżeli masz lampę podłogową, nocną lub biurkową, która sama nie jest “smart”, ale ma wyłącznik na kablu, Basic Gen5 zamontowany na kablu zasilającym sprawi, że zapomnisz o ręcznym sięganiu do włącznika. W ten sposób dowolna lampa wolnostojąca staje się elementem Twojej automatyki.
• Sterowanie oświetleniem w szafach/garderobach: Moduł idealnie nadaje się do montażu w szafie lub pod szafką kuchenną. W połączeniu z prostym czujnikiem ruchu można stworzyć automatyzację w stylu “Otwierasz szafę => światło włącza się, Zamykasz => światło gaśnie”.
• Włączenie/Wyłączenie małych urządzeń AGD: Wentylator, nawilżacz powietrza – to urządzenia, które mieszczą się w limicie 10A i zyskują ogromnie na funkcjonalności dzięki harmonogramom lub zdalnemu sterowaniu.

Czego nie należy podłączać i o czym pamiętać?

• Urządzeń o dużym poborze mocy (powyżej 2300W/10A): Kategorycznie unikamy podłączania dużych odbiorników rezystancyjnych, takich jak grzejniki, bojlery, pralki czy kuchnie indukcyjne. Basic Gen5 nie jest sprzętem dla tych modułów i grozi to uszkodzeniem przekaźnika lub, co gorsza, pożarem.
• Napędów do bram i pieców: Wymagają one styku bezpotencjałowego (tzw. “suchy kontakt”), czyli przełączania bez podawania napięcia na wyjściu. Do tego celu lepiej nadaje się Sonoff MINI-D lub inne moduły ze stykiem bezpotencjałowym.
• Montażu w płytkiej puszce podtynkowej: Urządzenie jest na to za duże. Wybierz wtedy moduły z serii Sonoff Mini Extreme lub inne dedykowane przekaźniki dopuszkowe.
• Montażu na zewnątrz bez dodatkowej ochrony: Moduł nie jest wodoszczelny. Jeśli planujesz automatyzację oświetlenia ogrodowego, musi być zamknięty w szczelnej, wodoodpornej obudowie (np. puszce hermetycznej IP65).

Dla Geeków: Hakowanie Matter — Co siedzi w środku Gen5?

Sonoff Basic Gen5 (BASIC-1GS) został zaprojektowany z myślą o uniwersalnym standardzie Matter i stabilności, co wymagało odejścia od uwielbianych przez społeczność procesorów ESP. Zamiast tego, w środku urządzenia znajdziemy układ BK7238, którego „zamknięta natura” to kompromis na rzecz oficjalnej certyfikacji Matter.

Jeśli szukasz łatwej drogi do wgrania Tasmoty czy ESPHome, idealnym wyborem pozostaje starszy model Sonoff BasicR4 oparty na ESP32.

Jednakże, dla nieustraszonych majsterkowiczów, którzy nie boją się głębszej ingerencji w sprzęt, modyfikacja jest jak najbardziej możliwa. Mimo korporacyjnego ukierunkowania na Matter, procesor BK7238 jest aktywnie wspierany przez społeczność open-source, szczególnie przez projekt OpenBeken (OBK). OpenBeken jest solidną alternatywą dla tradycyjnego otwartego firmware (Tasmota/ESPHome) i wyraźnie wspiera układ BK7238, dostarczając narzędzia i firmware do pełnej konwersji, nawet dla urządzeń Matter.

Główne interfejsy i architektura:

Sercem modułu jest wysoce zintegrowany, potężny 32-bitowy mikrokontroler (MCU) firmy Beken, taktowany zegarem do 160 MHz. BK7238 został zaprojektowany specjalnie dla aplikacji IoT wymagających niskiego zużycia energii i kompaktowego rozmiaru.

• Pamięć: Na pokładzie znajduje się 2 MB pamięci Flash oraz 288 KB pamięci RAM.
• Wgrywanie Firmware (Flash): Układ wspiera funkcję UART Flash download. Jest to standardowa metoda programowania przez port szeregowy, wymagająca użycia narzędzi, takich jak BEKEN BKFIL GUI (lub narzędzi z projektu OpenBeken). Zgodnie ze specyfikacją, jeden z dwóch interfejsów UART (UART1) ma dedykowane wsparcie dla pobierania firmware.
• Debugowanie: Dostępny jest również interfejs debugowania JTAG (wyprowadzenia TCK, TMS, TDI, TDO), przeznaczony do zaawansowanej diagnostyki i rozwoju kodu.

Porównanie: Sonoff Basic Gen5 vs. Sonoff BasicR4

Cecha	Sonoff Basic Gen5 (BASIC-1GS)	Sonoff BasicR4
Główna zaleta	Natywne wsparcie dla Matter, nowoczesny design, przycisk dotykowy	Procesor ESP32 (łatwość modyfikacji), obsługa czujników
Protokół	Wi-Fi + Matter	Wi-Fi
Procesor (MCU)	BK7238	ESP32
Dodatkowe czujniki	❌ Nie	✅ Tak (np. czujniki temperatury po modyfikacji urządzenia)

Werdykt jest prosty: Sonoff Basic Gen5 to idealny wybór dla użytkownika, który chce urządzenia „zainstaluj i zapomnij”, ceni uniwersalność Matter i nie planuje grzebać w oprogramowaniu. Z kolei Sonoff BasicR4 pozostaje lepszym wyborem dla majsterkowiczów i entuzjastów, którzy chcą wgrywać Tasmotę czy ESPHome. Nowy układ BK7238 ma “zamkniętą naturę”, będącą kompromisem na rzecz stabilności i oficjalnej certyfikacji Matter, co jest kluczową zaletą dla docelowego użytkownika tego modelu.

Dla zaawansowanych użytkowników Home Assistant czy OpenHAB ważna jest możliwość integracji na dwa sposoby: natywnie przez Matter lub przez dedykowane wtyczki dla eWeLink.

Podsumowując, chociaż Gen5 jest skoncentrowany na ekosystemie Matter i Matter-Ready, jego zaplecze techniczne jest gotowe na eksperymenty. Jeśli jesteś zaawansowanym użytkownikiem, możesz zainstalować alternatywny firmware (np. OpenBeken), wykorzystując programowanie przez UART.